Diyabetik Ketoasidoz (DKA) Nedir?
Diyabetik ketoasidoz, insülin hormonunun ağır yetersizliği halinde, vücudun kendi yağlarını parçalamasıyla oluşan ve keton adı verilen kan asitlerinin artışına bağlı, hayatı tehdit edici bir diyabetik (şeker hastalığı) acil komplikasyondur. Sıklıkla Tip 1 diyabetlilerde görülse de özel durumlarda her diyabetli DKA ile karşılaşabilir.
Diyabetik Ketoasidoz – DKA, mutlak veya göreceli insülin eksikliğinin olduğu ve bunu kan şekeri yüksekliği (hiperglisemi), sıvı kaybı (dehidratasyon) ve kan asitlik düzeylerine artışın (asidoz) izlediği, acil müdahale gerektiren, çok ciddi bir klinik durumdur.
DKA, vücut yeterli insülin üretemediğinde gelişir. İnsülin normal olarak, kaslarınız ve diğer dokularınız için önemli bir enerji kaynağı olan şekerin (glikoz) hücrelere girmesinde önemli bir rol oynar. Yeterli insülin sağlayamadığında vücudunuz yakıt olarak yağları parçalamaya başlar. Bu işlem, kan dolaşımında keton adı verilen asit birikimi oluşturur ve zamanında tedavi edilmezse diyabetik ketoasidozise yol açar.
Keton Nedir?
Ketonlar (keton cisimcikleri) yağ asitlerinin parçalanması sonucunda oluşan yan ürünlerdir. Yağın enerji olarak yakılması sonucunda ortaya çıkan keton cisimleri ilk önce kanda görülür, miktarları arttıkça idrara geçmeye başlar. Bu durum vücuttaki hassas kimyayı bozar. Hızlı bir biçimde aşırı miktarda keton oluşumu kötü bir durum olduğunun habercisidir.
Aslında, vücudun enerji ihtiyacı için yağın parçalanması ve sonucunda da ketonların oluşumu herkes için normal bir süreçtir. Sağlıklı bir insanda insülin, glukagon ve diğer hormonlar kandaki keton seviyelerinin çok yükselmesini önler. Vücudu yeterli insülini üretemeyen diyabetliler ise kanlarında aşırı derecede keton birikimi açısından risk altındadır.
Diyabetiniz (şeker hastalığınız) varsa, DKA (Diyabetik Ketoasidoz) uyarı işaretlerini ve ne zaman acil tedavi alacağınızı öğrenmelisiniz.
Diyabetik Ketoasidoz Nedenleri
DKA, tedavi almamış yeni tanı Tip 1 diyabetlilerde, hastalığın tanı aldığı ilk şeker yükseklik belirtisi olabilir. Tedavi almakta olan diyabetlilerde ise, mutlak insülin eksikliğine yol açan durumlarda DKA riski artar. Tedaviye uyum problemleri, insülin tedavisini çeşitli nedenlerle bırakılması yada afet vb. sebeplerle tedaviye ulaşılamaması, ağır enfeksiyon ve benzeri organik stres durumlarında artan insülin ihtiyacı karşılanamaması gibi durumlar en sık DKA nedenleridir.
Diyabetik Ketoasidoz Tetikleyicileri
Bir enfeksiyon veya başka bir hastalık vücudunuzun adrenalin veya kortizol gibi daha yüksek seviyelerde hormon üretmesine neden olabilir. Bu hormonlar da insülinin etkisine karşı koyarlar. Pnömoni ve idrar yolu enfeksiyonları yaygın suçlulardır.
Eksik insülin tedavileri veya yetersiz insülin tedavisi, sisteminizde çok az insülin bırakarak diyabetik ketoasidozu tetikleyebilir.
- Diğer olası tetikleyiciler:
- Fiziksel veya duygusal travma
- Kalp krizi
- Alkol veya uyuşturucu kullanımı, özellikle kokain
- Kortikosteroidler ve bazı diüretikler gibi bazı ilaçlar
Kimler Diyabetik Ketoasidoz (DKA) Riski Taşır?
Tip 1 diyabeti olup sık sık insülin dozlarını kaçıranlar ve nadiren de olsa Tip 2 diyabeti olanlar.
Diyabetik Ketoasidoz Belirtileri
Diyabetik Ketoasidoz belirtileri genellikle 24 saat içinde hızlı bir şekilde gelişir. Bazıları için bu belirtiler diyabetin ilk belirtisi olabilir.
- Aşırı susuzluk
- Sık sık idrara çıkma
- Mide bulantısı ve kusma
- Karın ağrısı
- Halsizlik veya yorgunluk
- Nefes almada zorlanma
- Meyve veya aseton kokulu nefes
- Kafa karışıklığı
En yakın zamanda doktorunuza başvurmanız gereken durumlar:
- Kusuyorsanız veya yeterli besin ve sıvı alamayacak haldeyseniz,
- Kan şekeri düzeyiniz hedef aralığınızdan daha yüksek ve evde tedaviyle düzelmiyorsa
- İdrar keton seviyeniz orta veya yüksekse
Acil yardım almanız gereken durumlar:
- Kan şekeri seviyeniz sürekli olarak 300 (mg/dL) veya daha yüksekse
- İdrarınızda ketonlar var ve tavsiye için doktorunuza ulaşamıyorsanız
- Diyabetik ketoasidozun çoklu belirtileri ve semptomları varsa (aşırı susuzluk, sık idrara çıkma, bulantı ve kusma, karın ağrısı, nefes darlığı, kokulu nefes, kafa karışıklığı)
Gebelikte Diyabetik Ketoasidoz
Hamilelik sırasında diyabetik ketoasidoz nadir görülmesine rağmen anne ve gelişmekte olan bebek açısından önemli olumsuz sonuçlar doğurabileceği için dikkat olunması gerekir. DKA, yaygın olarak tip 1 diyabeti olan gebelerde görülmekle birlikte tip 2 diyabet ve gestasyonel diyabet (hamilelik şekeri) hastaları da risk altında olduklarından kontrol altında olmalıdırlar.
Hamilelik sırasında artan insülin direnci, kusmaya bağlı su kaybı ve stres gibi değişiklikler DKA riskini arttırır. Akut hastalık veya enfeksiyon, insülin pompası yetmezliği, öngörülen insülin rejimine uyulmaması gibi faktörler de tetikleyici olabilir. Belirtiler genellikle gebelik dışı durumla aynıdır. Ancak, gebelerde bulantı, kusma ya da zihinsel karışıklık gibi daha agresif belirtilerle başlayabilir. Tedavide gebe olmayan hastalara uygulanan yöntemlerin aynısı uygulanır.
Diyabetik Ketoasidoz Önlenebilir Mi?
Diyabetik ketoasidoz ve diğer diyabet komplikasyonlarını önlemek için yapabileceğiniz çok şey vardır:
- Sağlıklı beslenme ve fiziksel aktiviteyi günlük rutininizin bir parçası haline getirin. Oral diyabet ilaçlarını veya insülini belirtildiği şekilde alın.
- Kan şekeri düzeyinizi günde en az üç ila dört kez kontrol etmeniz ve kaydetmeniz önemlidir. . Dikkatli izleme, kan şekeri seviyenizin hedef aralığınızda kalmasını sağlamanın tek yoludur.
- İnsülin dozunuzu kan şekeri seviyenize, ne yediğinize, ne kadar aktif olduğunuza, hasta olup olmadığınıza ve diğer faktörlere göre nasıl ayarlayacağınız konusunda doktorunuzla veya diyabet hemşirenizle konuşun. Kan şekeri seviyeniz yükselmeye başlarsa, kan şekeri seviyenizi hedef aralığınıza döndürmek için diyabet tedavi planınızı izleyin.
- Hastaysanız, idrar keton test kiti ile evde tetkik yapabilirsiniz.. Keton seviyeniz orta veya yüksekse, hemen doktorunuza başvurun veya acil yardım alın.
- Diyabetik ketoasidozunuz olduğundan şüpheleniyorsanız, kan şekeri düzeyiniz yüksekse ve idrarınızda yüksek keton varsa acil yardım alın.
Diyabet komplikasyonları korkutucudur. Ama korkunun kendinize iyi bakmanızı engellemesine izin vermeyin. Diyabet tedavi planınızı dikkatle izleyin ve diyabet tedavi ekibinizden ihtiyaç duyduğunuzda yardım isteyin.
Diyabetik Ketoasidoz Tedavisi
Diyabetik ketoasidoz sıvılar, sodyum, potasyum ve klorür gibi elektrolitler ve insülin ile hastane şartlarında tedavi edilir.
